добавить материал CONTACTS
Ռուսաց դիվանագիտությունը Յոթնամյա պատերազմի տարիներին «ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ-ԱԼՖԱ. ՆԵՐԿԱՅԻ ՄԱՐՏԱՀՐԱՎԵՐՆԵՐԸ և ԱՊԱԳԱՅԻ ՊԱՏԿԵՐԸ» ԵՐԿՕՐՅԱ ՖՈՐՍԱՅԹ ՆԻՍՏ 18-րդ դարի ռուս նշանավոր դիվանագետները Հատուկ ծառայությունները սահմանադրական ժողովրդավարության կայացման պայմաններում (ՌԴ օրինակով) Լրտեսական գործունեության դերը պետական անվտանգության գործում Քրդական հարցը Թուրքիայի Հանրապետությունում Վրացական տարածքային պահանջատիրության հարցը խորհրդա-թուրքական հարաբերությունների լույսի ներքո (1945-1953 թթ.) ՆԱՄԱԿ ԼԱՎՐՈՎԻՆ ԵՐԿՐԱՅԻՆ ԿՅԱՆՔԻՆ ՀՐԱԺԵՇՏ ՏՎԵՑ ԱՐՄԱՆ ՆԱՎԱՍԱՐԴՅԱՆԸ ՉԵՆԳԻԶ ԱՔԹԱՐ․ «ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ  ԱՆՀԱՆԳՍՏՈՒԹՅՈՒՆԸ»
LE MALAISE TURC MEMORANDUM OF UNDERSTANDING WAS SIGNED BETWEEN ARMENIAN “CHINA-EURASIA” COUNCIL AND THE SCO CHINESE COMMITTEE ON GOOD NEIGHBOURLINESS, FRIEN ARMENIAN SCHOLAR MHER SAHAKYAN WAS ELECTED AS A MEMBER OF THE ADVISORY BOARD OF THE INTERNATIONAL INSTITUTE FOR PEACE A DECLASSIFIED TOP SECRET CIA REPORT ON THE NAGORNO-KARABAKH CONFLICT JERUSALEM ARMENIAN PATRIARCHATE’S LAWSUIT ADVANCES THROUGH TURKISH COURTS WAR OF WORDS AT THE UN GENERAL ASSEMBLY BETWEEN ARMENIA, AZERBAIJAN AND TURKEY CAMPAIGN TO STOP KILLER ROBOTS «UNETHICAL» & «IMMORAL»: BOB WORK ACADEMIC SEMINAR EUROPE GOES SILK ROAD THROUGH ARMENIA TOOK PLACE IN YEREVAN REACHING A DURABLE PEACE IN THE NAGORNO-KARABAKH CONFLICT AMERICA HAS NO RIGHT TO TELL ARMENIA NOT TO SEND A HUMANITARIAN SQUAD TO SYRIA
ՍՏԱՆԻՍԼԱՎՍԿԻ. «ՍԻՍՏԵՄԻ» ՏԱՐՐԱԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐԸ ԵՎ ՇԵՂՈՒՄՆԵՐԸ (ՄԱՍ ԱՌԱՋԻՆ)
ՀԵՆՐԻԿ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ
Արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր
Գիտության վաստակավոր գործիչ


Ստանիսլավսկու սիստեմը ես չգիտեմ, փորձել եմ հասկանալ, բայց դա ինձ չի օգնել խաղալու այնպես, ինչպես ես կուզենայի, այսինքն՝ ավելի լավ: «Սիստե՛մ», «սիստե՛մ», բայց ինչպիսին էր Ստանիսլավսկին բեմում, չեն գրում, չե՞ն հիշում, թե՞ վերանայել են իրենց: Իսկ ես հիշում եմ… Նա հրաշալի արտիստ էր:
Ֆաինա Ռանևսկայա:

Թատրոնում հաճախ ձանձրացրել ու հոգնեցրել են պատրաստի կերպաձևերը, որ երբեմն նկատվել են նույնիսկ տաղանդավոր արտիստների խաղում: «Մաշված է այն դերասանը, որն ի վիճակի չէ զգալու դրությունը և ստիպված է ձևացնել այն, օգտվելով պատրաստի ձևերից», – գրել է Ջորջ Լյուիսը 19-րդ դարի 70-ական թվականներին: Նույն շրջանում, Լյուիսի հետևողությամբ, նույն մտքերին է եղել Գևորգ Չմշկյանը:

«Դերասանը սովորելով այդ ձևերին, - գրել է նա, - այնուհետև շինում է յուր համար մեքենայական արհեստ և չի մշակում յուր ընդունակությունները, երբեմն տաղանդն անգամ» (ընդգծումն իմն է - Հ. Հ.): Այս երևույթն է ամենից ավելի անհանգստացրել Ստանիսլավսկուն, և նա որակել է այդ շտամպ և արհեստ բառերով: Սա այն է, ինչը հետագայում Պիտեր Բրուքն անվանելու էր deadly (մեռած), նկատի ունենալով թատրոնական ամբողջ մաշվածքը և մի ամբողջ ավանդություն: 

Խնդիրը որքան հին է, այնքան էլ նոր է և անհանգստացրել է թատրոնի մարդկանց մինչ Ստանիսլավսկին և Ստանիսլավսկուց հետո: Ինչպե՞ս պետք էր (կամ ինչպե՞ս պետք է) կենդանացնել թատրոնը, շունչ ու իմաստ հաղորդել իր արհեստում միտքը բթացրած, սրտի թրթիռը կորցրած դերասանին: Հնարավո՞ր էր թարմացնել սերնդից սերունդ փոխանցվող պատրաստի կերպաձևերը, թե՞ պետք էր փնտրել այլ ուղի՝ սեփական հոգու ճանապարհը:

Ստանիսլավսկին խնդիրը վճռում է սկզբից իսկ կացնային հատումով՝ արհե՞ստ, թե՞ արվեստ: Կերպաձևերի ամրակայումը նա համարում է արհեստ, զգացմունքների անմիջականությունը՝ արվեստ: Ի՛նչ հեշտ է…

Բայց հարցադրումը վարակիչ է այնքանով, որքանով կեղծիքի ու սեթևեթանքի դեմ է: Գեղարվեստական ճշմարտության հարցն իհարկե այդպես չի լուծվում, բայց եթե «սիստեմն» այդ հարցով է հղացվել, հետևելու ենք այդ տրամաբանությանը և նախ այդ դիրքից ենք մոտենալու մեր խնդրին:

Փոխանցվող կերպաձևերի ո՞ր տեսակների և դրանց ամրակայման ո՞ր եղանակների մասին է խոսքը:

Ստանիսլավսկու տված որակումներն իրականության ու պայմանականության պատմական խորքերին են դիպչում և այդ առումով ճշգրիտ են, դիպուկ ու սրամիտ: «Կյանքում էլ ստեղծվել են եղանակներ ու ձևեր, որ հեշտացնում են ապաշնորհ մարդկանց կյանքը, – գրում է նա: – Նրանց համար, ովքեր ընդունակ չեն հավատալու, սահմանված են ծեսեր, ովքեր ընդունակ չեն հարգանք ներշնչելու, նրանց համար էլ հնարված է էթիկետ, հագնվելու շնորհք չունեցողների համար՝ մոդաներ, ովքեր անհաճո են՝ պայմանականություններ, և վերջապես՝ նրանց համար, ովքեր ընդունակ չեն ստեղծագործելու, կա արհեստը»: 

Արհեստավոր դերասանն ազատում է իրեն մտածելու հոգսից և դիմում տիպերն ու վիճակները ներկայացնելու արտաքին ձևերի՝ հայտնի և գործածված, մաշված, ժանգը բռնած:

Նա գործ ունի ոչ թե դրության, մտքի և զգացմունքի, այլ «Սիստեմի» տարրալուծումները և շեղումները դրանց արտաքին հետևանքների հետ: Սա նշանակում է, որ նա ընթացքի մեջ չէ, կանգնած է հակառակ ծայրին և… Հարցն այստեղ երկդիմի է: Նման մոտեցումով ա՞յլ ընթացք է ստեղծվում, թե՞ մեռցվում է կերպարի ներքին շարժումը: Ստանիսլավսկին նկատի ունի այն բոլոր արտաքին եղանակները, որոնք բեմում մեռցնում են գործողության օրգանականությունը:

Դրանք հաճախ դառնում են դերասանի «երկրորդ նատուրան և բեմում փոխարինում մարդկային էությանը»: Դրանց ծագման ակունքները տարբեր են. մի մասը գալիս է բեմական ավանդությունից ու սովորույթներից, մյուս մասը՝ հասարակական կենցաղի պայմանականություններից: Այդ եղանակները տարբեր բնույթի են, բայց այն, ինչը որպես օրինակ ակնարկում է Ստանիսլավսկին, միջոցների մի ամբողջ զինանոց է: Ստանիսլավսկու տված որակումները պատկերավոր են, դիպուկ և սրամիտ: 

Նա նկատի ունի նախ ձայնական ու առոգանական ձևացումները, տոնային և տեմպառիթմային խաղերը, սեփական կեցվածքին, քայլվածքին ու ժեստին նշանակություն տալը, տիպականացման ընդհանուր նշանները (պճնամոլի խաղը լորնետի հետ, զինվորականի ձիգ կեցվածքը, սպասավորի խոնարհ դիրքը, գյուղացու անտաշ ժեստը և այլն), զգացմունքների արտահայտման ընդհանուր տրաֆարետային եղանակները (զայրույթը՝ ատամների սեղմումով, խանդը՝ թեք նայելով ու բիբերը աջ ու ձախ տանելով, սերը՝ ձեռքը սրտին դնելով և այլն):

Համաձայն Ստանիսլավսկու բերած օրինակների և տված որակումների՝ պատրաստի եղանակներն ու կերպաձևերը կարելի է բաժանել երկու կարգի՝ ըստ ծագման և ըստ բնույթի:

ՍՏԱՆԻՍԼԱՎՍԿՈՒ «ՍԻՍՏԵՄԸ» ԵՎ ԽԱՂԻ ՊԱՐԱԴՈՔՍԸ
3838 reads | 08.10.2013
|
Войдите:
avatar

Մուտքանուն:
Գաղտնաբառ:
Գաղտնաբառի հիշեցում| Գրանցում
Copyright © 2023 Diplomat.am tel.: +37491206460, +37499409028 e-mail: diplomat.am@hotmail.com