ՍՏԱՏՈՒՍ-ՔՎՈՅԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒՄԸ` ՂԱՐԱԲԱՂՅԱՆ ՀԻՄՆԱՀԱՐՑԻ ԼՈՒԾՄԱՆ ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ԲԱՆԱԼԻ (ՄԱՍ ԱՌԱՋԻՆ)
Լեռնային Ղարաբաղը - դա վաղնջնական ադրբեջանական հող է: Ադրբեջանցիները այդ երկրամասում ապրել են դարերով, իսկ հայերը եկել են այդտեղ որպես հյուր… Պարզապես XIX դարում հայերի վերաբնակեցումը ուրիշ շրջաններից Լեռնային Ղարաբաղում հանգեցրել է դեմոգրաֆիական իրավիճակի փոփոխությանը և ԽԱՀՄ փլուզման պահին հայերն այնտեղ կազմել են մեծամասնություն: Մենք աչք չենք տնկում ուրիշ երկրների տարածքների վրա: Չնայած նրան, որ այժմյան Հայաստանի Հանրապետությունը ստեղծված է ադրբեջանական պատմական տարածքների վրա,… ադրբեջանական ժողովրդի համբերությունը անսահման չէ: Մենք պետք է վերականգնենք մեր երկրի տարածքային ամբողջականությունը: Վերևում բերված ռասիստական զառանցանքը վերցրված է Ադրբեջանի նախագահ Ալիևի` 2010թ. հունիսի 24-ին կայացած զինվորական զորավարժությունների մասնակիցների առաջ արտասանած ճառից: Ահա այսպես, կարծես չեն եղել` Վանի թագավորության սեպագիր արձանագրությունները, որտեղ առաջին անգամ հիշատակվում է Արցախը՝ որպես այդ թագավորության մեջ մտնող երկրամասերից մեկը. Այնուհետև որպես Մեծ Հայաստանի տասերորդ նահանգ. ![]() ![]() IV դարում կառուցված Ամարասի վանքը ուր V դարի սկզբին հայկական գրերի ստեղծող Մեսրոպ Մաշտոցը բացել է առաջին հայկական դպրոցը: Ամարասում է գտնվում Գրիգոր Լուսավորիչի թոռ` Գրիգորիսի գերեզմանը (338թ.), որը տարածել է քրիստոնեությունը Արցախում. V դարում Վաչաgան Բարեպաշտի կողմից ստեզծված Արցախ-Ուտիքի թագավորությունը Պարտավ (այժմ Բարդա) մայրաքաղաքով. Առանշահիկների իշխանական տոհմը, որը Պարսկաստանի կողմից ճանաչվել է որպես թագավորական. Խաչենի իշխանությունը, որի վերելքի տարիներին` 1216-1238 թթ. կառուցվել է հայկական ճարտարապետության գլուխգործոցներից մեկը` Գանձասարի վանքը, որի քարե պատերին հայերենով փորագրված է հայկական երկրամասի հերոսական պատմությունը. Հայկական ճարտարապետության այլ վեհաշուք կոթողները` Սուրբ Հակոբ, Դադիվանք, Երեք Մանկունք, Եղիշե Առաքյալ, Գտիչ, Քոլատուկ գյուղի շրջակայքի թավ անտառներում գտնվող Կոշիկ Անապատի վանքային վեհաշուք համալիրը և ուրիշներ: Արցախում (հետագայում կոչվել է նաև Փոքր Սյունիք, Խաչեն, Ղարաբաղ) հայկական նախարարական-իշխանական գործունեությունը երբեք չի ընդհատվել, անգամ թաթար-մոնղոլական լծի ժամանակ: XVI դարից սկսած՝ հին նախարարական տներին փոխարինում են մելիքությունները (Մելիք` նշանակում է իշխան, տիրակալ) և Արցախ-Ղարաբաղում սկսում են իշխել Խամսայի հայկական Մելիքությունները («խամսա»-արաբերեն` հինգ): Դրանք են` 1. Գյուլիստան – տարածվում է Գանձակից (Գյանջա) մինչև Թարթառ գետը (ընդգրկում է մոտավորապես նախկին Ադր. ԽԱՀ Խանլար–Գետաշեն և Շահումյանի շրջանները): 2. Ջրաբերդ – տարածվում է Թարթառ գետից մինչև Խաչեն գետը (ԼՂՀ Մարտակերտի շրջանի հյուսիսային և կենտրոնական մասերը): 3. Խաչեն - տարածվում է Խաչեն գետից մինչև Բալուջա գետը (ԼՂՀ Կենտրոնական մաս): 4. Վարանդա - տարածվում է այդ գետից մինչև Դիզափայտ լեռան շրջակայքը (ԼՂՀ Ասկերանի, Մարտունու, Շուշիի շրջանները): 5. Դիզակ - տարածվում է Դիզափայտից մինչև Արաքս գետը (ԼՂՀ Հադրութի, Կարյագինո-Ֆիզուլիի, Բերդաձորի, Կովսականի շրջաններ): Այդ հինգ հայկական մելիքությունները, լինելով անմիջական հարևաններ, կազմել են մի ամբողջականություն և գոյատևել են մինչև ռուսական տիրապետության հաստատումը՝ միացումը 1813թ. Ռուսաստանին: Խամսայի մելիքությունների բնակչությունը եղել է բաղկացած բացառապես հայերից: Ահա, օրինակ, ինչ է գրում Ռուսաստանին Ղարաբաղի միացման անմիջական ականատես ![]() Այսպիսով, Միրզա Յուսուֆի գրքից հետևում է, որ Արցախի ինքնապաշտպանական բանակի կողմից Արաքսի երկայնքով ազատագրված տարածքները հանդիսացել են Դիզակի Մելիքության մի մասը և այնտեղ մինչև 19-րդ դարի սկիզբը ապրել են միայն հայեր: Ստույգ հայտնի է, որ թուրքական քոչվոր ցեղերը ներթափանցել են ռեգիոն` հիմնականում դաշտային Ղարաբաղ, 18-րդ դարում պարսկական Նադիր շահի ջանքերով, որպեսզի թուլացվի Ղարաբաղի մելիքների հզորությունը: Քոչվորները զբաղվել են հիմնականում անասնապահությամբ և ավազակությամբ: Ուստի ապարդյուն ու ծիծաղելի են նեոբունյաթովների, ալիևների ջանքերը հիմնավորելու քոչվորների բնիկ լինելը, քանզի պատմությունը նույնքան ճշգրիտ գիտություն է, որքան մաթեմատիկան կամ ֆիզիկան: Ասել, որ այդ չեն հասկանում նեոթուրք-ադրբեջանցիները և նեոպանթուրքիստները, կլինի ախալ: Պարզապես նրանց անհրաժեշտ է հերթական անգամ խաբել իսկական պատմությանը քիչ ծանոթ միջազգային հանրությանը, ստեղծել «պատմական հիմք» դարավոր երազանքը` հայկական էթնոսը արմատախիլ անելու ու հայկական սեպի ոչնչացման միջոցով ստեզծել Բալկաններից մինչև Ալթայ ու Չինական պարիսպ տարածվող գերհզոր թուրքալեզու պետություն, իրականություն դարձնելու համար: Այդ նպատակով միանգամայն գիտակցաբար օգտագործում են սուտը, կեղծիքը, երկերեսությունը, կաշառելը, ռազմական միջամտությունը և այլն` քանզի նպատակին հասնելը արդարացնում է միջոցները: ՇԱՐՈՒՆԱԿԵԼԻ... | |
ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ԵՎ ՄԻՋԷԹՆԻԿ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ | |
5106 reads | 31.10.2013
| |