Հայ-ռուսական համալսարանում տեղի է ունեցել «Եվրոպան «Մետաքսի ճանապարհն» է անցնում Հայաստանով» գիտական սեմինարը, որը կազմակերպվել է «Չինաստան-Եվրասիա» քաղաքական և ռազմավարական հետազոտությունների խորհրդի, Հայ-ռուսական համալսարանի և ավստրիական «Եվրոպան գնում է «Մետաքսի ճանապարհ»» ծրագրի կողմից։

2019թ․ փետրվարի 28-ին ռուսերեն լեզվով լույս է տեսել «Չինաստան-Եվրասիա» քաղաքական և ռազմավարական հետազոտությունների խորհուրդ» հիմնադրամի ղեկավար, Չինաստանի հայկական համայնքի նախկին նախագահ, Մեծ Բրիտանիայի չինագիության ասոցիացիայի անդամ, ք․գ․թ․  Մհեր Սահակյանի «Չինաստանի Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնությունը և Հայաստանը» գիրքը։ Հեղինակը գիրքը նվիրել է իր ուսուցչի՝ Նանծինի համալսարանի (Nanjing University) դոկտոր-պրոֆեսոր Ճի Չուֆենի հիշատակին։

Սեֆյան Իրանը քաղաքական ասպարեզ դուրս գալու առաջին տարիներից փորձեց դիվանագիական հարաբերություններ ստեղծել հարևան և հեռավոր երկրների հետ: Սեֆյանները համոզված էին, որ Օսմանյան կայսրությանն ու ուզբեկներին հնարավոր է հաղթել միայն դաշնակիցների և առևտրական պայմանագրերի ձեռք բերման շնորհիվ:

2018թ․ հոկտեմբերի 26-ից  27-ը ՀՀ ԳԱԱ-ում տեղի ունեցավ «Չինաստան-Եվրասիա» միջազգային գիտաժողովը։ Այն կազմակերպվել էր ««Չինաստան-Եվրասիա» քաղաքական և ռազմավարական հետազոտությունների խորհուրդ» հիմնադրամի և ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի կողմից։ Գիտաժողովի անցկացմանը աջակցում էին «Հայաստանի Դիվանագիտական հիմնադրամը» և «Տրանսպորտային ծրագրերի իրականացման կազմակերպությունը»։

Աշխարհում եղած միջուկային ռումբերի պաշարները բավարար են, որ երկրագունդը մի քանի անգամ պայթեցվի։ Այստեղ հարց է առաջանում, իսկ ինչո՞ւ են պետությունները ձգտում ստեղծել միջուկային զենք։ Պետությունները փորձում են ձեռք բերել միջուկային զենք, քանի որ այն հնարավորություն է ընձեռնում անձեռնմխելի սարքել սեփական սահմաններն ու անկախությունը։ Այսինքն՝ X երկիրը չի հարձակվի միջուկային զինանոց ունեցող  Y-ի վրա, քանի որ կարող է հետևել կործանարար հակահարվածը։

Գիտաժողովի կազմակերպչական խորհրդի հատուկ հրավերքով գիտնականներ էին ժամանել Չինաստանից, Մեծ Բրիտանիայից, Բուլղարիայից, Հնդկաստանից, Թուրքիայից, Իրանից, Ֆրանսիայից, Հայաստանից, Ալժիրից, Սինգապուրից, ԱՄԷ-ից, Կանադայից, ՀԱՀ-ից, Տանզանիայից, Լիբանանից և այլ երկրներից, ովքեր խոսեցին Չինաստանի  և Մերձավոր Արևելքի երկրների միջև  քաղաքական, տնտեսական համագործակցության մասին։ Այս հեղինակավոր գիտաժողովին որպես բանախոս հրավիրվել էր ««Չինաստան-Եվրասիա» քաղաքական և ռազմավարական հետազոտությունների խորհուրդ» հիմնադրամի  ղեկավար Մհեր Սահակյանը:

2015-ի դեկտեմբերի 10-ին Պեկինում Չինաստանի նախագահ Սիի և Ադրբեջանի նախագահ Ալիևի միջև կնքվեց համաձայնագիր` «Մետաքսի ճանապարհ տնտեսական գոտու շրջանակներում»  համագործակցության վերաբերյալ: Սին նշեց, որ կողմերը պատրաստվում են համագործակցել  էներգետիկ ոլորտում, հաղորդակցությունների, ենթակառուցվածքների զարգացման բնագավառում:

2018թ. ապրիլի 19-ից-20-ը Մոսկվայի պետական համալսարանի Ասիայի և Աֆրիկայի երկրների ինստիտուտում կայացավ միջազգային գիտաժողով՝ նվիրված Կորեայի վերաբերյալ հետազոտություններին։

2017թ. ապրիլի 16-ից-23-ը Մոսկվայի պետական համալսարանի Տնտեսագիտության ֆակուլտետում «Լոմոնոսովյան ընթերցումներ-2018»-ի շրջանակներում տեղի ունեցավ «Տնտեսական թվայնացում․ մարդիկ, տեխնոլոգիաներ, ինստիտուտներ» գիտաժողովը ։

2017 թ. դեկտեմբերի 28-ից 2018 թ. հունվարի 6-ը Իրանում բռնկվեցին հակակառավարական ցույցեր, որոնց ընթացքում մի կողմից Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի և ոստիկանության, իսկ մյուս կողմից ցուցարարների միջև տեղի ունեցած բախումների պատճառով` պաշտո¬նական տվյալներով զոհվեցին 25 հոգի , իսկ ոչ պաշտոնական տվյալներով` 40, ձերբակալվածների թիվը պաշտոնական տվյալներով հասավ 3,700-ի, իսկ ոչ պաշտոնական տվյալներով՝ 10000-ի:

2017թ. դեկտեմբերի 15-ից 20-ը Երևանում տեղի ունեցավ «Վերաիմաստավորելով Չինաստանի արտաքին քաղաքականությունը» հատուկ դասընթացը, որը կազմակերպվել էր ««Չինաստան-Եվրասիա» քաղաքական և ռազմավարական հետազոտությունների խորհրդի»» կողմից՝ ՀՀ ՊՆ Պաշտպանական ազգային հետազոտական համալսարանի աջակցությամբ:

Սակայն երբ Էրդողանն իշխանությունն իր ձեռքում կենտրոնացրեց,  սկսեց բարելավել Պեկին-Անկարա հարաբերությունները։ Նա հետզհետե սկսեց դադարեցնել օժանդակությունն ույղուրական կենտրոնախույս ուժերին։ Իրավիճակը հատկապես փոխվեց Էրդողանի 2015թ․ Պեկին այցելությունից հետո, որտեղ նա չինական կառավարությունից ներդրումներ ստանալու խոստումներ ստացավ։

Իրանցիները հասկանում են, որ ռուսական զենքը լավն է, թե՛ իրենց, թե՛ չինական զենքից, պարզեցինք, որ չինացիներն էլ իրենց հերթին զենք են ներմուծում կամ հիմնական ռազմաարդյունաբերությունը զարգացնում են մեծամասամբ ռուսական նմուշների հիման վրա։

Պարսկաստանի կառավարությունը փորձեց դիվանագիտական ճանապարհով վիճարկել  հարցը, սակայն, ապարդյուն: Պարսկաստանի համանուն Ադրբեջան նահանգում տեղի ունեցան ցույցեր, որոնց ընթացքում շեյխ Խիաբանին և նրա կողմնակիցները հարց բարձրացրեցին փոխել սեփական նահանգի անվանումը` Ադրբեջանը վերանվանելով Ազադիսթան, միայն թե տարբերվեին հարևան նորաստեղծ հանրապետությունից:

21-րդ դարի առաջին տասնամյակից հետո Ռուսաստանին հաջողվեց դուրս գալ տնտեսական ճգնաժամից, վերականգնել ռազմական հզորությունն ու բռնել ինքնուրույն քաղաքական բևեռ դառնալու ճանապարհը: Դժվարին արտաքին մարտահրավերների նկատմամբ Ռուսաստանի արձագանքը հասկանալու, ինչպես նաև հետագա հնարավոր քայլերը վերլուծելու համար կարևոր է ուսումնասիրել Ռուսաստանի որդեգրած արտաքին քաղաքական ռազմավարությունը:

Բանակցությունների առանցքում են տնտեսական տարաձայնություններն ու ԿԺԺՀ-ի (Կորեայի Ժողովրդական Ժողովրդավարական Հանրապետություն) միջուկային հիմնահարցը։ Դեռևս ԱՄՆ նախագահության համար մղվող անզիջում պայքարում Թրամփը կոշտ դիրքորոշում էր ցուցադրում Չինաստանի նկատմամբ։

Համոզված եմ, որ բանաձևը կընդունվի ՄԱԿ ԱԽ-ում, քանի որ ՄԱԿ ԱԽ Մշտական հնգյակի անդամներից Անգլիան, Ֆրանսիան ու ԱՄՆ-ն ունեն նմանատիպ որոշումներ, իսկ Չինաստանը ՄԱԿ ԱԽ-ում օժանդակում է Ռուսաստանին, ուստի նա էլ կողմ կքվեարկի այս բանաձևին: Բանաձևը պետք է տնտեսական ու քաղաքական խիստ պատժամիջոցներ նախատեսի այն երկրների ու կազմակերպությունների համար, որոնք կփորձեն շրջանցել այն:

Տվյալ հոդվածը նպատակ ունի նկարագրել ԳՀՀԾ-ի հիմնական դրույթներն ու ներկայացնել, թե ըստ ԳՀՀԾ-ի ի՞նչ են պարտավորվել Իրանն ու ԵՄ3+3-ը, ի՞նչ են շահել բանակցող 2 կողմերը: Հոդվածի ուսումնասիրության նյութ է հանդիսացել ԳՀՀԾ-ն և ՄԱԿ ԱԽ թիվ 2231 բանաձևը:

Հայոց ցեղասպանության հիշատակման հիմնական միջոցառումները տեղի ունեցան Նանջինգ քաղաքում: Նանջինգն ընտրված էր, որպես ցեղասպանության հիշատակման կենտրոն, քանի որ 1937թ. ճապոնացիները Նանջինգում կոտորել են 300.000 չինացիների և այս առումով հայերին ու չինացիներին միավորող նմանատիպ վիշտ կար: Ինչպես Հայոց ցեղասպանության դեպքում, այպես էլ Նանջինգի կոտորածների դեպքում՝ կազմակերպիչները չեն ընդունում իրենց մեղավորությունը:

Ըստ 2013-ի նոյեմբերին ձեռք բերված համաձայնության՝ կողմերը բանակցությունները շարունակեցին 2014-ի հուլիսին, բայց արդյունքում բանակցող կողմերը հայտարարեցին, որ Համատեղ գործողությունների ծրագիրն ուժի մեջ է մնում, իսկ վերջնական Համապարփակ համաձայնագրի մասին բանակցությունները կշարունակվեն 2014-ի նոյեմբերին:

Ինչո՞ւ են 21-րդ դարում բազմաթիվ երկրներ իրենց անվտանգության ապահովումը կապում միջուկային զինանոցի հետ: Ինչո՞ւ որոշ երկրներ կրճատում կամ հրաժարվում են միջուկային զենքից, իսկ մյուսները, դուրս գալով Միջուկային զենքի չտարածման պայմանագրից, ստեղծում են սեփականը: Որո՞նք են միջուկային զենքի և տեխնոլոգիաների տարածման հնարավոր սպառնալիքները:

Ժամանակակից Չինաստանն ազատ երկիր է, զարգանում են քաղաքական ու վերլուծական դպրոցները, վերլուծաբաններն ու մամուլը գործում են առանց խոչընդոտների, հետազոտական կենտրոնները սերտորեն համագործակցում ու մտքերի փոխանակում են կատարում արտասահմանյան առաջատար բուհերի հետ: Վերոհիշյալ հարցերն առաջ մղելու համար կարելի է ներգրավել Սփյուռքի ու Հայաստանի վերլուծաբաններին ու ուղեղային կենտրոններին:

Ռուս վերլուծաբանները կարծում են, որ ԵՄ-ն չի կարող կոշտ ուժի դիրքերից հակամարտել ՌԴ-ի հետ, քանի որ ԵՄ-ի էներգետիկ անվտանգությունը կախված է ՌԴ-ից եկող գազից ու նավթից: Իրավիճակը կտրուկ կարող է փոխվել 2019-ին, երբ ադրբեջանական գազը Շահ-Դենիզից Վրաստանի ու Թուրքիայի տարածքով կառաքվի ԵՄ: Ըստ 2013-ին կնքված ԵՄ-Ադրբեջան պայմանագրի՝ գազամուղի ամբողջ ծախսը պետք է կատարի Եվրոպական կողմը:

Ուկրաինական դեպքերը տեղավորվում են Գերմանիա (ԵՄ)-Ռուսաստան նոր հակամարտությունում: Գաղտնիք չէ, որ Եվրամայդանի ղեկավարներից Կլիչկոն երկար տարիներ ապրել ու աշխատել է Գերմանիայում, լավ կապեր ունի գերմանացի քաղաքական գործիչների հետ, իսկ նրա ղեկավարած <<Ուդառ>> կուսակցությունը ֆինանսական օգնություն է ստանում Գերմանիայից:

ԱՄՆ-ն ու նրա հովանավորյալները հաջողության չեն հասնում Սիրիայում, որովհետև Ռուսաստանն ու Չինաստանը ՄԱԿ ԱԽ շրջանակներում բացառում են այս պատերազմում աշխարհի լավագույն օդուժի՝ ամերիկյանի ներգրավումը, որին կհետևեր ամերիկյան հատուկ նշանակության թիմերի միջոցով ապստամբներին վերջնական հաղթանակին տանելը: