Ստացվում  է, որ շատերը որպես ինքնաբացահայտման գործիք օգտագործում են համեմատությունը: Այնինչ,  ինչպես ասում էր Զիգմունդ Ֆրոյդը,  միակ մարդը, ում հետ պիտի համեմատվեք, դա դուք եք անցյալում, և միակ մարդը, ումից լավը պետք է լինեք, դա դուք եք ներկայում:    Այստեղ դժվար ոչինչ չկա, օրվա վերջում, ինքնավերլուծություն անելով, մի քանի րոպե տրամադրեք և համեմատություն արեք՝ ինչպիսին էի ես երեկ, ինչպիսին եմ այսօր և ինչպիսին պիտի լինեմ վաղը:  Արդյունքում դուք կկարողանաք բացահայտել ինքներդ ձեզ և հստակեցնել անհրաժեշտ փոփոխությունների ցանկը: 

Սխալ հարաբերությունների կառուցման  հիմքում ընկած է սխալ սպասումների ձևավորումը: Եթե քեզ նվեր են տվել, ամեն անգամ սպասում ես, որ նորից պիտի տան, քեզ հաճոյախոսել են, սպասում ես , որ պարբերաբար պիտի հաճոյախոսեն, և եթե սպասելիքներդ չեն արդարանում, քեզ թվում է, որ ինչ որ բան այնպես չէ:  Ուշադի´ր եղեք սպասումների ձևավորման գործընթացում:

Ըստ էության  հիբրիս սինդրոմի դրսևորման դեպքում անձը կորցնում է իրականության  ադեկվատ գնահատման հնարավորությունը:  Այս սինդրոմով տառապողների համար ամենաբնորոշ բնութագրերից է ալկոհոլի, թմրանյութերի օգտագործումը, այնպես, ինչպես դա տեղի ունեցավ  Ռիչարդ Նիքսոնի, Ջոն Քենեդիի  հետ:  

«Զվարճանքների» տեսություն, այսպես է կոչվում այն մոտեցումը, որի հիման վրա իրականացվել են բազմաթիվ հետազոտություններ՝ ապացուցելու համար, որ մարդիկ կարող են հեշտությամբ փոխել մի գործունեության ձևը մյուսով, եթե վերջինս իրենց ավելի զվարճալի թվա:

Ֆորերայի զարմանալի էֆեկտը կայանում է նրանում, որ մարդիկ նման բնութագրեր լսելիս կարծում են, որ այս ամենը խիստ սուբյեկտիվ է և վերաբերում է հենց իրենց, այնինչ սրանք այնպիսի արտահայտություններ են, որոնց հետ կհամաձայնվեր թերևս յուրաքանչյուր ոք:

Այն, որ կլակայում ընդգրկված մարդիկ կամ կլակյորները մեր օրերում կարող են  հզոր ազդեցություն ունենալ  ոչ միայն մշակութային, այլ նաև հասարակական-քաղաքական կյանքում, ակնհայտ է: Զուր չէ, որ հռոմեացի կայսրերը իրենց կարևորագույն ելույթների ընթացքում հրավիրում էին պրոֆեսիոնալ կլակյորների, որոնք, միանալով ամբոխին, ելույթների  ընթացքում կարևոր պահերին կայսեր գաղափարների հետ համաձայնության վերաբերյալ վանկարկումներ էին անում, ինչը ակտիվացնում էր ամբոխը:  

Կարպմանի եռանկյունին դրսևորվում է ինչպես ընտանեկան (մայրը բարկանում է երեխայի վրա՝ խնդրելով հորը պատժել վերջինիս, սակայն, երբ հայրը պատժում կամ բարկանում  է երեխայի վրա, անմիջապես քննադատության է արժանանում մոր կողմից՝ թե ինչու այդպես կոպիտ վարվեցիր, չէ՞ որ նա դեռ երեխա է, արդյունքում փրկչի դեր ստանձնելով՝ հայրը ինքն է վերածվում հետապնդողի), այնպես էլ աշխատանքնային, ընկերական հարաբերություններում, քաղաքականության մեջ:

Հոգեբանական տարբեր հետազոտություններ ցույց են տվել, որ մարդու հոգեբանական առանձնահատկությունների բացահայտման համար գոյություն ունեն տարբեր ուղիներ՝ սկսած վերջինիս սիրելի գույնի ուսումնասիրությունից մինչև նրա կողմից կիրառվող մակաբույծ բառերի բացահայտումը:  Այս առումով ընտրությունը  իրոք բավական մեծ է, սակայն խնդիրն այն է, որ երբեմն ստացված տվյալներն այդքան էլ օբյեկտիվ չեն և դրանց հիման վրա վերլուծություններ անելն՝ այնքան էլ ճիշտ չէ: 

Երբեմն  ուշադրության արժանանալու մոլուցքը կարող է մարդուն տանել մեկ այլ, թվում է թե ավելի հեշտ ուղիով. ընդամենը կարելի է մի քանի  սուտ հորինել,  և որ ամենակարևորն է` սկսել հավատալ սեփական ստին այնպես, որ դրան հավատան նաև ուրիշները: Նման մարդիկ Բարոն Մյունհաուզենի սինդրոմով տառապողներ են, ովքեր, ինչպես ենթադրվում է, ուշադրության արժանանալու ցանկությունից դրդրված, վերագրում են իրենց այս կամ այն հիվանդությունը` հզոր ինքնաներշնչման արդյունքում ունենալով ուժեղ ցավի զգացողություններ օրգանիզմի տարբեր հատվածներում:

Այլևս երիտասարդ չլինելու զգացողությունը ոմանց կարող է պարզապես կոտրել, դա տեղի է ունենում այն դեպքում, երբ անձը սկսում է հաշտվել այդ գաղափարի հետ` միաժամանակ բացասաբար տրամադրվելով շրջապատողների և աշխարհի դեմ,  մյուս դեպքում, կան նաև այնպիսի մարդիկ, ովքեր, ձգտելով ազատվել այդ բարդույթից, ամեն բան անում են  ավելի երիտասարդ երևալու համար:

IQ-ի չափման լավագույն թեստերը թերևս հիմնված են հարցերի և դրանց տրվող պատասխանների վերլուծություն վրա, սակայն շատ քչերն են տեղյակ, որ մարդու դեմքի կառուցվածքի միջոցով ևս հնարավոր է որոշել անձի ինտելեկտուալ կարողությունների մակարդակը: Այսպես առանձնացնում են դեմքի կառուցվածքի հինգ հիմնական տեսակներ, որոնք նման են երկրաչափական պատկերների:

«Մի կողմից այն դրական հատկություն է, երբ մարդը կարողանում է սպասել, չի կորցնում հույսը և համառորեն գնում է իր նպատակի հետևից. սա տեղի է ունենում գիտակցաբար, իսկ մյուս կողմից այն բացասական է՝ ընդդիմանալու անկարողություն, որը ի հայտ է գալիս անգիտակցական մակարդակում»:

Վիրավորանքից ազատվելու հոգեբանական այս տեխնիկան օգտագործվում է շատ վաղուց, այն բավական հեշտ է կիրառության մեջ: Վերցնում եք թուղթ և գրիչ, վրան գրում այն բոլոր խոսքերը, բացասական մտքերը, որոնք ուղղված են ձեզ վիրավորանք հասցրած անձին: Արդյունքը նկատելի կլինի աստիճանաբար, սկզբում ենթագիտակցությունից դուրս կհանեք, բոլոր այն վիրավորանքները, որոնք համեմատաբար թարմ են և աննշան:

Ժամանակին Ժան Պոլ Սարտրը, և ոչ միայն նա, այլև էքզիստենցիալ փիլիսոփայության շատ ներկայացուցիչներ կարծում էին, որ կյանքի իմաստի բացահայտումը հնարավոր է միայն մահվան պահին, Անտոն Չեխովը դեմ էր նման տեսակետին, կարծելով, որ կյանքի իմաստը հենց պայքարի մեջ է: Որոշ հեղինակներ, ինչպես Լև Տոլստոյը, կարծում էին, որ կյանքի իմաստի որոնման և կյանքից վախի հաղթահարման լիարժեք հնարավորություն է ընձեռնում կրոնը, քանի որ այն կյանքին այնպիսի իմաստ է տալիս, որը չի կորչում անգամ մահվան գաղափարի դեպքում:

Այդ ընթացքում երկրորդ մասնագետը դեռևս գտնվում էր Հնդկաստանում և տեղյակ չէր իր գործընկերոջ եզրահանգումների մասին: Օրեր անց, սակայն, նա վերադարձավ. «Պարոնա’յք արտահանվող կոշիկի քանակը պետք է կրկնապատկել մոտ հինգ անգամ. այստեղ ոչ ոք դեռևս կոշիկ չի հագնում»:

Սակայն այս սկզբունքի կիրառման դեպքում ամեն ինչ այլ կերպ է ընթանում: Եթե քնի միջոցով հնարավոր է պարզապես "վերանալ” գոյություն ունեցող իրականությունից, չհիշել կամ մոռանալ այն միտքը, որը շարունակաբար հանգիստ չի տալիս, ապա երեք 10-ի սկզբունքի կիրառման դեպքում պարզապես պետք է անձն ինքն իրեն տա հետևյալ հարցերը՝ ինչպե՞ս կվերաբերվեմ ես այս խնդրին 10 ժամ անց, 10 ամիս անց և 10 տարի անց:

Մետրոյով հաճախակի երթևեկողները անշուշտ կփաստեն, որ հաճախ են ականատես լինում այնպիսի իրավիճակի, երբ շարաժասանդուղքը իջնում կամ բարձրանում է, իսկ մարդիկ շարունակում են այդ ընթացքում քայլել: Հավանաբար նրանք շտապում են, շտապում են անգամ այն դեպքում, երբ չեն ուշանում… թվում է, թե անհասկանալի մի բան կա այս ամենի մեջ:

Շախմատում վաղուց ընդունված մի օրենք կա. եթե ցանկանում ես ավելի լավ խաղալ, պիտի խաղաս քեզնից ուժեղի հետ: Սակայն նման դեպքերում պարտությունը հաճախ անխուսափելի է լինում, իսկ արդյո՞ք մարդիկ պատրաստ են պարտության:

Հատկանշական է այն, որ խնդրով սկսել են հետաքրքրվել շատ հոգեբաններ, որոնք ուսումնասիրությունների արդյունքում եկել են որոշակի համոզմունքների` կապված բնավորության և արյան խմբի միջև: Դրանց ճշմարտացիությունը կարելի է ստուգել` համեմատելով արյան խումբը և անձնային հոգեբանական առանձնահատկությունների տվյալները:

Հիմա ամեն ինչ փոխվել է, պարո՛ն Դուգլաս. ես արդեն հակառակ կողմում եմ կանգնած, իսկ Դուք շարունակում եք կանգնել նույն տեղում: Ահա թե որն է մեր միջև տարբերությունը…

Բացասական զգացողությունները` վախը, ատելությունը, զայրույթը ինքնապաշտպանական մեխանիզմներ են, իսկ դրական զգացողությունները կարծես կյանքին իմաստ են պարգևում: Սակայն ինչպես ասում են, ամեն ինչ գեղեցիկ է չափի մեջ: Այն վախը, որը վեր է ածվում կպչուն մտքի, որը շարունակ հանգիստ չի տալիս մարդուն, քայքայիչ զգացողություն է:

Հոգեբանները խորհուրդ են տալիս թղթի վրա գրել այն բոլոր իղձերն ու ցանկությունները, որոնք պահել եք Ամանորի գիշերը և փակցնել դրանք տան տարբեր անկյուններում` վստահ լինելով, որ դուք ի զորու եք դրանք իրականացնել:

Եվ ինչպիսի՜ հարց հնչեցրեց լրագրող Արտյոմ Պուչեգլազովը ՌԴ նախկին նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի հետ հարցազրույցի ընթացքում. «Պարո՛ն նախագահ, իսկ ի°նչ մակաբույծ բառեր եք օգտագործում Դուք խոսելիս»:

Ճիշտ տրված հարցն իր մեջ 90 տոկոսով պատասխան է պարունակում. սա պետք է միշտ հիշել:

Իրականում կատարյալ հիշողություն ունեցողներ չկան, և անգամ Հուլիոս Կեսարը, ով դեմքով ճանաչում էր իր 25000 զինվորներից յուրաքանչյուրին, դժվարանում էր մտապահել մարդկանց անունները: