Երբ մենք անդրադառնում ենք Ռուսաստանի, Արևմուտքի կամ հարևան պետությունների դիրքորոշմանը Բելառուսի դեպքերի վերաբերյալ, ենթադրություններ ենք անում, թե դրանցից ով ինչ վերաբերմունք կունենա Մինսկում ընթացող բուռն դեպքերի նկատմամբ, չգիտես ինչու անտեսում ենք մի կարևոր հանգամանք։ Իսկ ի՞նչ է մտածում այս ամենի մասին կամ ի՞նչ է անում հազարավոր կիլոմետրի վրա գտնվող Չինաստանը։

2020թ․ օգոստոսի 11-ին, փոխըմբռնման հուշագիր է ստորագրվել «Չինաստան-Եվրասիա» քաղաքական և ռազմավարական հետազոտությունների խորհրդի և  Շանհայի համագործակցության կազմակերպության չինական «Բարիդրացիականության, բարեկամության և համագործակցության կոմիտեի» (ՇՀԿ, ԲԲՀԿ)  միջև։ Հուշագրի միջոցով կազմակերպությունները պատրաստակամություն են հայտնում համագործակցել միմյանց հետ, նպաստել հայ-չինական հարաբերությունների զարգացմանը, երկու հնագույն քաղաքակրթությունների միջև երկխոսությանը, սկսել և խթանել համագործակցությունն ակադեմիական, տեխնոլոգիական, տեղեկատվական, կրթական, մշակութային և այլ բնագավառներում։

Տավուշյան մինի պատերազմից հետո  միջազգային քաղաքագետների  և ռազմա-քաղաքական վերլուծաբանների կարծիքը բաժանվեց երկու մասի. որոշ վերլուծաբաններ գտան, որ կատարվածը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև երեսուն տարի մխացող պատերազմական կրակի հերթական բորբոքում է, 2106 թվականի պատերազմի վերարտադրությունը։ Այլ վերլուծաբաններն այն միտքն հայտնեցին, որ թուրք-ադրբեջանական կլիկը փորձում է ռազմական գործողությունների ծանրության կենտրոնը տեղափոխել անմիջականորեն Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև՝ ունենալով հեռուն գնացող աշխարհաքաղական և աշխարհառազմավարական ծրագեր։

Վերջերս Թեհրանում տեղի ունեցած հակահայաստանյան ոչ մեծաթիվ ցույցը Իսրայելում Հայաստանի դեսպանություն բացվելու կապակցությամբ  հանրապետությունում ընկալվեց տհաճությամբ, իսկ հանրության ուշադրությունը  կրկին սևեռեց հայ-իսրայելյան հարաբերությունների զարգացման կարևորության վրա։ Իսկ նրանց, ովքեր մոտիկից են ծանոթ այդ երկրի հետ մեր հարաբերությունների նախապատմությանը, հիշեցրեց դիվանագիտական կապեր հաստատելու երեսնամյա ոդիսականը։
 

Թուրք-ադրբեջանական ռազմա-քաղաքական կենակցությունը սկիզբ առավ  անցյալ  դարի սկզբներին, երբ Թուրքիայի ձեռամբ լույս աշխարհ եկած Ադրբեջանական հանրապետությունը 1918 թվականի հունիսի 4-ին Բաթումում Օսմանյան պետության հետ կնքեց առաջին միջպետական փաստաթուղթը։ Հարյուր տարի է անցել «եղբայության» մեկնարկից, սակայն ոչինչ չի փոխվել Աթաթյուրքի և Նարիմանովի հետնորդների ուղեղներում։ 1918 թվականին հայերի դեմ նյութած դավադիր պլանները նույնությամբ վերարտադրված են 2010 թվականին ստորագրված  թուրք-ադրբեջանական պայմանագրում։

 

Իմ՝ օրերս հրապարակած «Ձիերին գետանցին չեն փոխում» հոդվածի առիթով մեծարգո պարոն Սամվել Ֆարմանյանի անհասցե դիտողության կապակցությամբ, կցանկանայի նշել։ Միանգամայն համաձայն եմ պարոն Ֆարմանյանի հետ, որ գեներալ Լեբեդը «հայ ժողովրդի ու արցախյան գոյամարտի մեծ բարեկամ էր»։  90-ականների կեսերին աշխատել եմ նրա մոսկովյան Սոսնովի Բոռի ստրատեգիական հետազոտությունների կենտրոնում՝ որպես վերլուծաբան,  որտեղ  շատ բան եմ սովորել գեներալից և մյուս գործընկերներից։ Հետո սկսել եմ տարբերել ձիերին էշերից, ինչպես նաև ճանաչել  ավանակի նմանվող մարդկանց։

Եթե նկատել եք, Նիկոլ Փաշինյանը մի հարցում ազնիվ է. նա չի հերքում այն ճշմարտությունը, որ ինքն այլևս չունի ժողովրդի մեծամասնության վստահությունը: Չի պնդում հակառակը: Իսկ ի՞նչ են ասում Նիկոլ Փաշինյանի ձեռքում դեռևս պատանդի կարգավիճակում գտնվող նրա թիմակիցները կամ նրա արդեն հատուկենտ աջակիցները: Երկու միտք:

Եթե խոսքը վերաբերում է Նիկոլ Փաշինյանի հեռանալուն, անմիջապես հարց է ծագում, իսկ ո՞վ է լինելու հաջորդը։ Ճիշտ է, ազգի արգանդը, բարեբախտաբար, չի չորացել և «սուրբ տեղը դատարկ չի մնա»։ Ավելորդ է ասել, որ «հեղափոխությունից քշվածների» վարդագույն երազանքը՝ կրկին տեսնել   այդ սուրբ տեղերում Քոչարյանին  կամ Սարգսյանին ֆանտասմագորիայի՝ ցնորամտության ժանրից է։ Չմոռանալով այս աքսիոմատիկ ճշմարտությունը՝ հարկ է չմոռանալ նաև ժողովրդական իմաստությունը այն մասին, որ «գետանցին ձիերին չեն փոխում», մանավանդ մե'ր գետանցին, որի կամուրջը խարխուլ է, երերուն։

«Մանթաշով» գործարարների միության և պատգամավոր Գևորգ Պապոյանի համատեղ քննարկումների արդյունքում առաջարկվել է հսկիչ դրամարկղային մեքենաները գրանցել ոչ թե ապրանքների վաճառքի և ծառայությունների մատուցման կոնկրետ վայրում, այլ միայն կազմակերպության անունով՝ հնարավորություն տալով կիրառել այն շարժական, ցանկացած հասցեում:

Մի քանի օգտատերեր, կարդալով չինական ստրատագեմաների մասին իմ հոդվածները, խնդրում են կրկին անդրադառնալ դրանց, հավանաբար Չինաստանի նկատմամբ Հայաստանում աճող հետաքրքրությունների ազդեցության տակ։ Սիրով կատարում եմ խնդրանքը։ Ստրատագեման,  չինարեն՝ չժիմոու, մոուլյումե, ցէլյուե, ֆանլյուե, չինական ռազմավարական  պլան է, որում հակառակորդի համար թաքնված է որևէ մի ծուղակ և խորամանկություն։ Ստրատագեման, ինչը ներառում է և' հնարամտություն, և'  խելացիություն, և' ճարպկություն, ծնվել է վաղնջական ժամանակներում  և շաղկապված է ռազմական ու դիվանագիտական գործառույթների հետ։

*Որդեգրելով «հեղափոխությունը վտանգի մեջ է» կարգախոսը՝ ընդունել և կիրառել օրենքներ, որոնք կոչված են փրկելու հեղափոխությունը և բացառելու նախկին վարչակարգի վերակենդանացման  հնարավորությունը։

Երբ  մեծ դանիացի Համլետը հնչեցրել  է այս դասական դարձվածքը, հավանաբար, մտքի ծայրով անգամ  չի անցկացրել, որ 400 տարի անց  իրենից շատ հեռու գտնվող փոքր մի երկրում՝ Հայաստանում, սխալներն շատ ավելի են լինելու, քան իր հայրենիքում։ Տարբեր ձևի և չափի՝ արհեստական, բնական, ձեռքբերովի։ Ամբողջության մեջ, թե  առանձին դրանք լուրջ վտանգ են ներկայացնում և կարող են կործանարար լինել երկրի ու պետականության  համար։

Հայ Սփյուռքի ամենաազդեցիկ համայնքներից մեկը հանդիսացող, դարերի պատմություն, պատմական անցյալ և ուրույն դիմագիծ ունեցող ֆրանսահայ համայնքը Եվրոպայի ամենախոշոր և ամուր կազմակերպական կառույց ունեցող հայ համայնքն է: Հայ-ֆրանսիական բարեկամական հարաբերությունների ամրապնդման գործում կարևոր դեր և նշանակություն ունեցող ֆրանսահայ համայնքը ինչպես նախկինում, այժմ ևս ապրում է հասարակական-քաղաքական, մշակութային ակտիվ կյանքով, ժամանակի ընթացքում ներհամայնքային կյանքում ստեղծվել են բազմաբնույթ կառույցներ և կազմակերպություններ՝ համայնքի ներքին կյանքի կազմակերպման, ներհամայնքային խնդիրների կարգավորման, ֆրանսահայության ձայնը լսելի դարձնելու, ազգային շահերի ներկայացման և պաշտպանության, ինչպես նաև ֆրանսիական իշխանությունների հետ անմիջական կապեր հաստատելու համար:

«Անդրադարձի» հյուրը արտակարգ և լիազոր դեսպան Արման Նավասարդյանն է։ Նա խիստ մտահոգված է Նախիջևանով և չի բացառում, որ  թրքական բանակն  այստեղից Հայաստանի համար 2-րդ ճակատ է բացում։ «Վաղուց ժամանակն է, որ միջազգային ֆորում հրավիրվի այդ հարցով»,-ասում է Արման Նավասարդյանը։ Նրա խոսքով՝ կորոնավիրուսի պայմաններում Թուրքիան բոլորովին նոր խաղ է սկսել ԵՄ-ի ու ԱՄՆ-ի հետ։